مقایسه‌ی ژورنالیزم لیبرال با ژورنالیزم رهایی‌بخش در افغانستان

افغانستان یکی از کشورهای توسعه‌نیافته به شمار می‌رود که چندین دهه؛ جنگ، بی‌ثباتی و سلطه‌ی قدرت‌های بزرگ، مانع توسعه‌ی پایدار آن شده است. پس از شکل‌گیری نظام سیاسی جدید، رسانه‌ها و آزادی بیان، رشد چشم‌گیر داشتند، اما این روند، هم‌واره با چالش‌های متعدد همراه بوده است. شکست و ناکارآمدی ژورنالیزم لیبرال در افغانستان، گفتمان‌های جدیدی را درباره‌ی جایگزین مناسب آن مطرح کرده است. مسئله‌ی اصلی این تحقیق، بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های ژورنالیزم لیبرال و ژورنالیزم رهایی‌بخش و میزان کارآمدی هر یک در جامعه‌ی افغانستان است. هدف تحقیق، تحلیل این دو رویکرد ژورنالیستی و شناسایی مدل مناسب برای شرایط افغانستان است. پرسش اصلی تحقیق این است که مهم‌ترین تفاوت‌ها و شباهت‌های ژورنالیزم لیبرال و ژورنالیزم رهایی‌بخش در افغانستان چیست؟ این تحقیق از رویکرد مقایسه‌ای و روش تحلیل محتوا برای بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های ژورنالیزم لیبرال و ژورنالیزم رهایی‌بخش استفاده می‌کند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ژورنالیزم لیبرال، با تاکید بر آزادی بیان، گسترش رسانه‌ها و افزایش آگاهی عمومی در افغانستان، با چالش‌های اساسی مواجه بوده و کارآمدی لازم را نداشته است. در مقابل، ژورنالیزم رهایی‌بخش، با تاکید بر عدالت، آگاهی‌بخشی سیاسی و اجتماعی و تقویت روحیه‌ی مطالبه‌گری، جایگزین مناسب به شمار می‌رود. تفاوت‌های اصلی این دو رویکرد در عمق تحلیل، عدالت‌محوری و میزان تاثیرگذاری اجتماعی آن‌ها قابل مشاهده است. نتیجه‌گیری تحقیق نشان می‌دهد که ژورنالیزم رهایی‌بخش، به دلیل تمرکز بر آگاهی سیاسی، عدالت‌طلبی و درنظر گرفتن شرایط خاص اجتماعی و فرهنگی افغانستان، نسبت به ژورنالیزم لیبرال از کارآمدی بیش‌تر برخوردار است و می‌تواند در توسعه‌ی پایدار کشور، نقش موثرتر ایفا کند.

The Comparison of Liberal Journalism and Emancipation Journalism in Afghanistan

Abstract Afghanistan is considered one of the underdeveloped countries, where decades of war, instability, and domination by major powers have hindered its sustainable development. After the establishment of the new political system, the media and freedom of expression experienced significant growth; however, this process has consistently faced numerous challenges. The failure and ineffectiveness of liberal journalism in Afghanistan have sparked new debates regarding its suitable alternative. The main issue of this study is to examine the differences and similarities between liberal journalism and liberation journalism, as well as the effectiveness of each in the Afghan society. The objective of the research is to analyze these two journalistic approaches and identify the model most suitable for Afghanistan’s circumstances. The primary research question is: What are the most significant differences and similarities between liberal journalism and liberation journalism in Afghanistan? This research employs a comparative approach and content analysis method to study the differences and similarities between liberal and liberation journalism. The findings indicate that liberal journalism, despite its emphasis on freedom of expression, media expansion, and increasing public awareness in Afghanistan, has faced fundamental challenges and has not been sufficiently effective. In contrast, liberation journalism, with its focus on justice, political and social awareness, and strengthening the spirit of advocacy, is considered a suitable alternative. The main differences between the two approaches can be observed in the depth of analysis, justice-oriented focus, and their level of social impact. The conclusion suggests that liberation journalism, due to its emphasis on political awareness, pursuit of justice, and consideration of Afghanistan’s specific social and cultural conditions, is more effective than liberal journalism and can play a more impactful role in the country’s sustainable development.