عوامل ناکارآمدی نظریه بوروکراسی ماکس‎وبر در ساختار اداری افغانستان (1382 - 1400)

ماکس وبر، از نظریه پردازان مکتب کلاسیک می باشد که نوع ایده آل ساختار سازمانی پیشنهادی خود را (بوروکراسی) نام نهاد، وی معتقد بود که مدل وی کار آمد ترین وسیله ای است که سازمان ها می توانند از طریق آن به اهداف خود نایل شوند. ولی بوروکراسی در ساختار اداری افغانستان به عنوان سیستم نا کارآمد و منفی تلقی می شود. وبر بر پایه این اعتقاد که منطق وعقلانیت در سازمان بسیار مطلوب است بوروکراسی را وسیله ای دستیابی به عقلانیت در امور فعالیت های سازمانی تلقی می کرد. و خاطر نشان کردکه بوروکراسی(دیوانسالاری) بیش از دیگر شکلهای سازمانی، از هدر رفتن پول و وقت جلوگیری می کند. چون وی بوروکراسی را منطق، نظم و ترتیب، قاعده، قانون و مقررات می داند و لی در افغانستان حاکی از بازتاب کارکرد منفی بوروکراسی برنظام اداری این کشور است. چون ، بوروکراسی در افغانستان بستر فساد اداری، ناکارآمدی و مانع جدی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بوده است و فقدان استقرار ساختار نظام اداری در افغانستان باعث شده که در فرایند استخدام در سازمان ها به جای شایسته سالاری مبتنی بر روابط و فقدان شایسته سالاری توجه شود. بنا براین، منفعت سالاری در دو دهه اخیر جای شایسته سالاری را در ساختار اداری افغانستان گرفته بود، چون مدیران هرجای که منفعت شان تامین و یا به خطر می افتاد، از کرسی های دولتی به عنوان مال شخصی استفاده می کردند. این رفتار، مردم را نسبت به روند های دموکراتیک بی باور ساخت و نبود ساختار سیاسی، فقدان حاکمیت قانون، عدم شایسته سالاری و تمرکز قدرت عمده ترین عوامل نا کار آمدی بوروکراسی وبر در افغانستان بودند.

"The Factors Behind the Ineffectiveness of Max Weber’s Bureaucratic Theory in Afghanistan’s Administrative Structure (2003–2021)"

Max Weber, one of the theorists of the classical school, introduced the ideal type of organizational structure he proposed as "bureaucracy." He believed that his model was the most efficient means through which organizations could achieve their goals. However, bureaucracy in the administrative structure of Afghanistan is perceived as an inefficient and negative system. Based on his belief that logic and rationality are highly desirable in organizations, Weber regarded bureaucracy as a means to achieve rationality in organizational activities. He emphasized that bureaucracy, more than any other organizational form, prevents the waste of money and time, as it is founded on logic, order, discipline, rules, laws, and regulations. Nevertheless, in Afghanistan, bureaucracy has reflected a negative performance in the country's administrative system. It has served as a breeding ground for administrative corruption, inefficiency, and a serious barrier to economic, social, and cultural development. The lack of an established administrative system in Afghanistan has led to a recruitment process in organizations based on personal connections rather than meritocracy. As a result, over the past two decades, favoritism and self-interest have replaced meritocracy in Afghanistan’s administrative structure. Managers, wherever their personal interests were either secured or threatened, treated public positions as personal property. This behavior eroded public trust in democratic processes. The absence of a political structure, lack of rule of law, disregard for meritocracy, and concentration of power were among the main factors contributing to the failure of Weberian bureaucracy in Afghanistan.