چکیده

تمدنی را که امروز به نام تمدن غرب می‌شناسیم، اگر چه مظاهر و نمادهای غیردینی و غیرمعنوی دارد، اما خواستگاه این تمدن در تمدن مسیحیت قرون وسطی و قبل از آن قرار دارد. هر چند که برخی ریشه آن را تا تمدن یونان باستان و روم باستان جستجو می‌کنند. اگر تمدن اسلام و تمدن غرب جدید را واکاوی کنیم، اشتراکات و افتراقات فراوانی را بدست خواهیم آورد. وجه تمایز اصلی آن دو در مبنای الهی داشتن و جوهره‌ی معنویت تمدن اسلام، و مبنای اومانیستی و روح مادی-گرایانه تمدن غرب است. اما با این حال فضاهای مشترک میان آن دو وجود دارد که توجه به تعامل سازنده را توجیه پذیر می‌کند. بر خلاف دیدگاه‌های بدبینانه‌ی برخی از اندیشمندان غربی همانند هانتینگتون نسبت به تعاملات تمدنها، کسانی همانند سید محمد خاتمی هم هستند که با صرف نظر از وجوه تمایزات، به وجوه اشتراکات و فضاها و فرصت‌های تعامل سازنده و همکاری می‌نگرند و از "گفتگوی تمدن‌ها" سخن می‌گویند. به نظر می‌رسد که فقط با گفتگو و تعامل سازنده می‌توان برای بشریت آینده‌ای روشن و امید بخش تصور کرد و إلا با مفاهیمی همانند «برخورد » و « جنگ» آینده جهان و بشریت همانند حال و گذشته آن دژم خواهد بود.