چکیده

مقامات بدیع‏الزمان همدانی و گلستان سعدی که یکی به زبان عربی و دیگری به زبان فارسی و با فاصلۀ سه قرن از همدیگر پدید آمده‏اند، از کتاب‏های مهم روایی این دو زبان به حساب می‏آیند. این دو اثر مشتمل بر حکایات ازهم‏گسسته‏ای هستند که در زمان‏ها و مکان‏های مختلف رخ داده و گاهی خالق روایت به نقل روایت پرداخته و گاه هم خالق روایت خود روایت‏گری کرده است و در آن‏ها امور خیالی یا واقعی به شکل هنرمندانه و مطابق اصول و ضوابط حکایت‏گویی و روایت عرضه شده است. از لحاظ ساختار روایت، زمان‏مندبودن و مکان‏مندبودن حوادث، شخصیت‏پردازی، روایتگری و سایر عناصر داستانی هر دو اثر دارای تفاوت‏ها و شباهت‏هایی هستند که در نگاه اول به نظر می‏رسد گلستان از مقامات همدانی تاثیر پذیرفته است. در این مقاله سعی بر آن است تا با بررسی ساختار روایی این دو اثر و کشف عناصر درون‏متنی(عناصر مبتنی بر حضور و عناصر مبتنی بر غیاب) تفاوت‏ها و تشابهاتی را که این دو اثر از نظر شکل روایت دارند، به دست آوریم.