چکیده

زنان در افغانستان به دلیل حاکمیت نظام‏‌های ‏استبدادی و قبیله‌ای‌ از جایگاه اجتماعی پایینی برخوردار بوده‏اند و به دلیل فقر فرهنگی کل جامعه و خصوصا نظام قبیله‌ای حاکم بر این منطقه مورد استثمار قرار گرفته و اکثر اوقات قربانی خواسته‏‌های نظام مردسالار و قبیله‌سالار می‌شدند و بسیاری از حقوق خود محروم بودند. اما با تمام این ظلم و ستم‏ها ‏و بی‌اعتنایی‏‌های ‏کل جامعه به زنان، آنان در موقعیت‏‌های ‏مهم تاریخی از خود فداکاری‏‌های ‏زیادی نشان داده اند، این نگاه مردسالارانه به زنان بوده که سبب شد جایگاه و مبارزات آنان در جامعه افغانستان نا مشخص بماند. گاهی هم اگر زنان افغان در جامعه قد کشیده‏اند حضورشان شکلی بوده نه واقعی. جنبش روشنفکری زنان افغانستان در بستر مخاصمات قدرت‏‌های ‏بزرگ و ایدیولوژیک از جمله انگلستان، روسیه، جرمنی و امریکا طی صدسال اخیر در افغانستان شکل گرفته است که کم تر خاستگاه‏‌های ‏اصلی آن از نهادها و انجمن‏‌های ‏اصیل خودجوش افغانی بوده است. با وجود ‏این‌که سرنوشت زنان افغان با فراز و نشیب‏‌هایی ‏همراه بوده و نقش زنان در حکومت‎‌های گذشته‌، خیلی کلیدی نبوده و بیشتر سمبلیک یا نقش درجه دوم یا پایین‎تر بوده است ولی با آن‌هم اخیرا حضور زنان در عرصۀ آموزش و آگاهی در جایگاه بهتری قرار گرفته است. با وجودی‏که زنان در افغانستان نسبت به سالیان قبل جایگاه خوبی پیدا کردند ولی هنوز هم به حقوق کامل خود دست نیافته‏اند و به عنوان جنس دوم در جامعه شناخته می‏شوند.